DÜNYA ALZHEIMER GÜNÜ
21 eylül dünya Alzheimer günü dolayısıyla Finike Devlet Hastanesi Nöroloji Uzmanı Uz. Dr Burcu KURT Alzheimer hastalığının tanısı, tedavisi ve korunma yolları ile ilgili çok önemli bilgiler paylaştı.
Halk arasında bunama diye tabir edilen Demans zihin işlevlerinde kaybı niteleyen bir kelimedir. Alzheimer hastalığı bunama yapan hastalıklar içinde en sık izlenen bozukluktur. Hastalık ile ilgili en önemli risk faktörü yaştır ve yaşlanma kaçınılmaz bir durumdur. Günümüzde Türkiye’de 300 bin civarında Alzheimer hastası olduğu düşünülmektedir ve 30-40 yıl sonra bu hastalığın en önemli sağlık sorunu olacağını söylemek mümkündür.
Alzheimer her zaman yaşlı hastalığı değildir, hastaların büyük bir çoğunluğu 65 yaş üzerinde olsa da, yaşlanmanın sonucunda olan bir rahatsızlık olarak tanımlanmaz. Bu hastalığa yakalanan kişilerin yüzde 5’i 40-50 yaş civarındadır. Bu gruptakiler “Erken başlangıçlı Alzheimer hastası” olarak adlandırılır.
Hastalık neden olmaktadır?
Alzheimer hastalığı henüz nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte beyin hücrelerinin programlanandan daha erken ölmesi nedeniyle olmaktadır Hücre ölümüyle birlikte beyin yavaş büzüşmeye başlar ve küçülür Alzheimer hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir, bir kanser hastalığı değildir. Çok nadir olarak(%5) ırsi formları da mevcuttur.
Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de bir takım risk yaratan durumlar günümüzde tanımlanmıştır. Bunlar arasında;
1. Yaş (değiştirilemez faktör)
2. Geçmişte depresyon (değiştirilebilir faktör)
3. Damar hastalıkları (Kalp krizi, tansiyon yüksekliği, kolestrol yüksekliği...) değiştirilebilir faktörler
4. Geçmişte ciddi kafa yaralanmaları
5. Eğitim düzeyi azlığı
6. APOE4 taşıyıcılığı gibi bazı genetik bozukluklar sayılabilir
Alzheimer belirtileri gösteren risk grubundaki kişilere yönelik uzman desteği gereklidir. Bu kişilerin nörolojik muayenelerinin yapılması ayrıca laboratuvar testleri ve nöropsikolojik testleri ile mevcut durumları açığa çıkartılır. Yüksek risk taşıyan kişilere yönelik gerektiği takdirde EEG yani kortikal haritalama, MR ve PET taraması da önerilebilir.
Belirtiler nelerdir:
1-UNUTKANLIK!
Hastalığın olmazsa olmaz özelliği unutkanlıktır. Yaşlılıktaki her türlü unutkanlık değerlendirmeyi hak eder. Önemli olan selim yaşlılık unutkanlığı ile hastalık belirtisi olan unutkanlıkların birbirinden ayrılmasıdır. Örneğin normal yaşlanmaya bağlı unutkanlıkta yaşlılar yaşadıkları mekanı ve kullandıkları yolu çok iyi hatırlamayabilirler ancak kaybolmazlar demans hastaları ise çok iyi bildikleri yerde bile kaybolabilirler.
Ayrıca çok yakın dönemi ilgilendiren randevu, toplantı, alışveriş listesi ve diğer güncel bilgilerin unutulması.
2-Planlama ve hesaplama zorlukları. Faturaların unutulması, sürekli yaptığı bir yemeğin tarifini bile hatırlayamama, günlük işlerin sırası ve süresiyle ilgili yaşanan zorluklar.
3-Daha önce sorunsuz yapılan iş ve ev görevlerinde aksama. Evin düzeniyle ilgili karışıklık, eşyaların nasıl kullanıldığıyla ilgili bilgilerin hatırlanmasında zorluk.
4-Zamanla ve yerlerle ilgili yaşanan kafa karışıklığı. Düzenli gidilen dükkanların, caminin ya da işyerinin bulunamaması. Günün saatlerini, günleri, ayları karıştırma, evin odalarını karıştırma.
5-Görüntüleri algılama zorluğu. Bu zorluk hem yazıları okumada hem de şekil algısındaki bozuklukla ortaya çıkar. Bazı görüntüler çok önceleri görülmüş başka mekanlarla karıştırılabilir. İnsanların birbirine benzer yüz
ifadelerinden farklı kimlik çıkartmak. Trafikte sorun yaşamak.
6-Konuşma ve anlamada zayıflama, kelime sayısında azalma, anlam kaymaları.
7-Eşyaları olağan yerlerden farklı yerlere koymak ve unutarak yakınlarını kaybetmekle veya hırsızlıkla suçlama. Örneğin ayakkabıyı buzdolabına koyma, yumurtaları yatak altına saklama gibi.
8-Yargılama ve karar vermede güçlük. Gündelik hayat içinde önceleri kolaylıkla alınan kararlar için uzun zamanlar geçirme, bir türlü karar verememe ya da olağandışı şaşırtıcı kararlar.
9-Sosyal aktivitelerden çekilme. Düzenli olarak yapılan sosyal birlikteliklerden vazgeçme. Sınıf toplantılarına gitmeme gibi. Buna karşılık eve kapanma ve tek düzen yaşantıya geçiş.
10-Kişilik ve davranış değişiklikleri. Örneğin eli açık bir kişiyken cimri birisine, ya da cimriyken savurgan birine dönüşmek.
11-Abartılmış cinsel eğilimler.
12-Hiçbir şeyden zevk alamama.
Korunmanın Yolları Nelerdir?
• Beyni aktif tutun:
Merak ve öğrenme isteğinizi devamlı canlı tutun. Kitap okumak, bulmaca çözmek, hobi edinmek, düzenli sosyal aktivitelerde bulunmak, yeni insanlarla tanışmak, yeni bir dil öğrenmeye çalışmak beyin fonksiyonlarının canlı tutulmasını sağlıyor. Bol bol araştırın, ‘düşünün’ ve hayal kurmayı ihmal etmeyin.
• Spor yapmadan günü bitirmeyin
• Hazır yiyeceklerden uzaklaşın
• Siyah çikolata tüketin
• Stresi minimumda tutun
• Fazla kilolarla savaşın beslenmeye dikkat edin:
B,E,C ve A vitaminlerinden zengin besinler. Beyin için yararlı vitaminler yönünden zengin beyin dostu besinler ise ceviz, badem, fındık, gibi tüketebilirsiniz…
• Metabolik hastalıkları kontrol altına alın
• Sosyal yaşamı hareketlendirmek, çeşitli hobiler edinilmesi büyük yararlar sağlayacaktır.
• Gerekirse B12 ve folik asit desteği alın
• Alkol ve sigaradan uzak durun
ALZHEİMER TEDAVİSİ
Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Yani yapılan tedaviyle, hastalık tamamen ortadan kaldırılamaz. Bu hastalığın tedavisinde erken tanı çok önemlidir. Ançak yapılan tedaviyle, hastalığın ilerlemesi yavaşlatılır ve semptomları azaltılarak Amaç hastanın yaşam kalitesini arttırmaktır dedi Ayrıca, psikolojik problemlerle başa çıkabilmek için de çeşitli ilaçlar (antidepresan gibi) kullanılır.
İlaçların mutlaka doktor kontrolünde alınması gerektiğini belirten Uz. Dr. Burcu KURT Alzheimer hastalığının kronik bir rahatsızlık olması münasebetiyle hasta yakınlarının tedavi sürecinde desteklerinin çok önemli olduğunu ve hasta yakınlarınada önemli görevler düştüğünü vurguladı. Finike Devlet Hastanesi Nöroloji Uzmanı Uz. Dr Burcu KURT Alzheimer hastalığının tanısı, tedavisi, korunma yolları ve destek önerileri ile ilgili her türlü hizmeti almak için Finike Devlet Hastanesi Nöroloji Polikliniğine başvurabileceklerini belirterek hastalara acil şifalar diledi.